Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

to furnish

  • 1 instruo

    in-strŭo, xi ( perf. sync. instruxti, Plaut. Mil. 4, 1, 34), ctum, 3, v. a., to build in or into; to build,, erect, construct (class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    contabulationem in parietes,

    Caes. B. C. 2, 9:

    tubulos in earum (cloacarum) parietibus,

    Vitr. 5, 9, 7:

    muros,

    Nep. Them. 6:

    aggerem,

    Tac. H. 2, 22.—
    B.
    In partic.
    1.
    To set in order, draw up in battle array:

    legiones,

    Plaut. Am. 1, 1, 66:

    aciem,

    Cic. Mur. 9, 22; id. Phil. 4, 5, 11:

    contra copias praesidia vestrosque exercitus,

    id. Cat. 2, 11 init.—Absol.:

    ad instruendum spatium,

    Liv. 9, 37, 3; 10, 19, 15; 24, 48, 11:

    insidias in loco aliquo,

    to lay an ambush, id. Clu. 66, 190; cf.:

    quem insidiis instruendis locum?

    Liv. 6, 23, 6:

    acies circa vallum,

    id. 3, 22, 5:

    ad hunc modum aciem,

    Caes. B. C. 3, 88:

    postremo in plures ordines,

    Liv. 8, 8, 4:

    naves,

    Just. 5, 4, 1.—
    2.
    To prepare, make ready, furnish, provide, to equip, fit out (with necessaries):

    domum,

    Cic. Verr. 2, 4, 5, § 9:

    instruere et parare convivium omnibus rebus,

    id. ib. 2, 4, 27, §

    62: mensas,

    Verg. A. 3, 231; Ov. M. 8, 571:

    agrum,

    to stock, furnish, Liv. 6, 5, 5:

    hortos,

    Col. 11, 2, 25; Plin. Ep. 8, 18, 11:

    frumento et stipendio victorem,

    Just. 6, 6:

    et dotare filiam,

    Suet. Vesp. 14:

    mulieri aurum atque ornamenta,

    Plaut. Mil. 4, 1, 35:

    instruit focum provincia,

    Juv. 5, 97:

    socios simul instruit armis,

    Verg. A. 8, 80:

    concubinas securibus peltisque,

    Suet. Ner. 44:

    Xerxes bellum per quinquennium instruxit,

    Just. 2, 10, 12; 8, 5, 2.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to procure, provide for, prepare for, furnish:

    accusationem,

    Cic. Clu. 6:

    causam,

    Plin. Ep. 10, 85:

    in instruendo (orationem) dissipatus,

    in arranging, Cic. Brut. 59, 216: se, to furnish, prepare one ' s self:

    ad judicium nondum se satis instruxerat,

    id. Verr. 2, 4, 19:

    neque spatium erat instruendi bellum,

    Just. 8, 5, 2. —
    B.
    In partic., to provide with information, to teach, instruct:

    (oratores) parum his artibus instructos vidimus,

    Cic. Brut. 59, 214:

    judicem notitiā rerum,

    Quint. 4, 2, 24:

    juvenes salubribus praeceptis,

    Petr. 140: aliquem scientiā alicujus rei, Quint. prooem. § 23; cf. id. 1, 10, 5; 2, 4, 20; 2, 5, 1 al.— Absol., Just. praef. 4 (but in Cic. Cael. 30, 72, the true reading is instituimur).—
    2.
    To plan, devise:

    magnas res hic agito in mentem instruere,

    Plaut. Rud. 4, 2, 31:

    instruendae fraudi intentior,

    Liv. 23, 35, 14: insidias [p. 971] mihi, Cat. 18 (21), 7.—Hence, instructus, a, um, P. a., ordered, drawn up; furnished, provided with any thing.
    A.
    Lit.:

    exercitus ita stetit instructus, ut, etc.,

    Liv. 4, 18:

    acies,

    Caes. B. G. 1, 48:

    domicilia rebus iis omnibus, quibus, etc.,

    Cic. N. D. 2, 37, 95:

    instructa et exornata domus,

    provided with necessaries, id. Verr. 2, 2, 34, § 84:

    instructae ornataeque naves,

    id. ib. 2, 5, 51, §

    133: instructae atque ornatae omnibus rebus copiae,

    id. de Imp. Pomp. 8:

    omnibus rebus instructum et paratum convivium,

    id. Verr. 2, 4, 27.—
    B.
    Trop.
    1.
    Arranged, prepared; instructed:

    jam instructa sunt mihi in corde consilia omnia,

    Ter. Phorm. 2, 2, 7:

    res satis scite instructae et compositae,

    Cic. Leg. 1, 13, 39:

    ad permovendos animos instructi et parati,

    id. Or. 5:

    ad mortem contemnendam,

    id. Fin. 2, 17:

    ad dicendum instructissimus,

    id. de Or. 3, 8.—
    2.
    Instructed, versed in:

    in jure civili,

    Cic. de Or. 1, 58, 249:

    omnibus ingenuis artibus,

    id. ib. 1, 16, 73:

    a jure civili, ab historia instructior (v. ab),

    id. Brut. 43.—

    In a bad sense: accusatores instructi et subornati,

    prepared, instructed, Cic. Vatin. 1, 3:

    vitiis instructior,

    Hor. Ep. 1, 18, 25.— Adv.: instructē, with great preparation; only comp.:

    ludos opulentius instructius facere,

    Liv. 1, 35, 7:

    instructius accusare,

    App. Mag. 34, p. 296.

    Lewis & Short latin dictionary > instruo

  • 2 armō

        armō āvī, ātus, āre    [arma], to furnish with weapons, arm, equip: multitudinem: milites, Cs.: ut quemque casus armaverat, S.: manūs armat sparus, V.: in dominos armari: in proelia fratres, V.: Archilochum rabies armavit iambo, H.: armari, to take arms, Cs. — Esp., to furnish, fit out, equip: navem sumptu suo: ea quae sunt usui ad armandas navīs, Cs.: armata classis, L.—Poet.: calamos veneno, V.: equum bello, for war, V.— Fig., to arm, equip, furnish, strengthen, help: quibus eum (accusatorem) rebus armaret, proofs: se imprudentiā alicuius, N.: irā, O.: nugis, with nonsense, H.—To move to arms, excite, rouse, stir: regem adversus Romanos, N.: dextram patris in filiam, L.: vos in fata parentis, moves you to kill, O.: Arcadas dolor armat in hostes, V.
    * * *
    armare, armavi, armatus V TRANS
    equip, fit with armor; arm; strengthen; rouse, stir; incite war; rig (ship)

    Latin-English dictionary > armō

  • 3 praebeō

        praebeō uī, itus, ēre    [prae+habeo], to hold forth, reach out, proffer, offer, tender: os ad contumeliam, submit to open insult, L.: eis os tuum: collum cultris, Iu.: aurīs adulescentium conviciis, give ear, L.— To give, grant, furnish, supply: panem, N.: spectaculum, S.: sponsalia: Luna praebebat lumen eunti, O.— To give up, yield, expose, surrender, offer: se tertiam victimam rei p.: vos telis hostium, L.: Cyrum vertenti fortunae, L.: se praebentem destringere Cygnum, O.— To give, furnish, render, show, exhibit, represent: aetati lubricae exempla nequitiae. speciem pugnantium, Cs.: materiam seditionis, L.: Ciceroni in periculis fidem, N.: Phormio in hac re strenuom hominem praebuit (i. e. se), T.: in re misericordem se: in eos me severum praebeo.— To excite, cause, occasion, arouse: suspicionem insidiarum, N.: praebet errorem, quod, etc., L.: opinionem timoris, Cs.: ludos, furnish sport, T.— To permit, allow, suffer: Quae totiens rapta est, praebuit ipsa rapi, O.
    * * *
    praebere, praebui, praebitus V TRANS
    present/show/put forward; offer; expose physically oneself; expose/submit/allow; make available, supply, provide; be the cause, occasion, produce; render

    Latin-English dictionary > praebeō

  • 4 armo

    armo, āvi, ātum, 1, v. a. [arma].
    I.
    A.. Lit., to furnish with weapons, to arm, equip, aliquem or aliquem aliquā re:

    cum in pace multitudinem hominum coëgerit, armārit, instruxerit,

    Cic. Caecin. 12:

    milites armari jubet,

    Caes. B. C. 1, 28:

    ut quemque casus armaverat, sparos aut lanceas portabant,

    Sall. C. 56, 3:

    copias,

    id. J. 13, 2:

    agrestīsque manus armat sparus,

    Verg. A. 11, 682:

    quos e gente suorum armet,

    Ov. M. 14, 464; 12, 614: milites iis armis armare, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12:

    nunc tela, nunc saxa, quibus eos adfatim locus ipse armabat, etc.,

    Liv. 9, 35:

    se spoliis,

    Verg. A. 2, 395:

    manus ense,

    Val. Fl. 2, 182:

    aliquem facibus,

    Flor. 3, 12, 13:

    apes aculeis,

    Plin. 11, 28, 33, § 46; so,

    aliquid aliquā re: ferrum armare veneno,

    Verg. A. 9, 773:

    calamos veneno,

    id. ib. 10, 140:

    pontum vinclis,

    Manil. 5, 657 al. —Followed by in, contra, adversus:

    egentes in locupletes, perditi in bonos, servi in dominos armabantur,

    Cic. Planc. 35; id. Mil. 25; id. Att. 8, 3, 3:

    delecta juventus contra Milonis impetum armata est,

    id. Mil. 25; for adversus, v. infra. —That for which one is armed, with in or ad:

    unanimos armare in proelia fratres,

    Verg. A. 7, 335:

    armate viros ad pugnam,

    Vulg. Num. 31, 3.—
    B.
    Trop.
    1.
    To arm, equip, furnish:

    temeritatem concitatae multitudinis auctoritate publicā armare,

    Cic. Mil. 1:

    cogitavit, quibus accusatorem rebus armaret,

    id. Clu. 67: te ad omnia summum ingenium armavit, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7:

    Pompeium senatūs auctoritas, Caesarem militum armavit fiducia,

    Vell. 2, 49:

    ferae gentes non telis magis quam suo caelo, suo sidere armantur,

    Plin. Pan. 12, 3:

    sese eloquentiā,

    Cic. Inv. 1, 1:

    se imprudentiā alicujus,

    Nep. Dion, 8, 3:

    irā,

    Ov. M. 13, 544:

    eā cogitatione armamini,

    Vulg. 1 Pet. 4, 1:

    Archilochum proprio rabies armavit iambo,

    Hor. A. P. 79:

    nugis armatus,

    armed with nonsense, id. Ep. 1, 18, 16:

    armata dolis mens,

    Sil. 1, 183; cf. id. 11, 6; 15, 682.—
    2.
    To excite, stir up, rouse, provoke; constr. with adversus, ad or in:

    (Hannibal) regem armavit et exercuit adversus Romanos,

    Nep. Hann. 10, 1:

    aliquem ad omnia armare,

    Cic. Fam. 6, 7:

    Claudii sententia consules armabat in tribunos,

    Liv. 4, 6; so id. 3, 57:

    Quid vos in fata parentis Armat?

    Ov. M. 7, 347:

    mixtus dolor et pudor armat in hostes,

    Verg. A. 10, 398:

    in exitium rei publicae,

    Flor. 3, 12, 13; 4, 2, 1.—
    II.
    To furnish with something needful, esp. with the munitions of war, to fit out, equip:

    ea, quae sunt usui ad armandas naves, ex Hispaniā adportari jubet,

    Caes. B. G. 5, 1:

    muri propugnaculis armabantur,

    Liv. 30, 9: Claudius triremes quadriremesque [p. 164] et undeviginti hominum milia armavit, Tac. A. 12, 56.—Hence, armātus, a, um, P. a., armed, equipped, fitted with armor (opp. inermis, togatus, q. v.); also subst.: armātus, i, m., an armed man, a solier, = miles.
    A.
    Adj.
    1.
    Lit.:

    armatos, si Latine loqui volumus, quos appellare vere possumus? opinor eos, qui scutis telisque parati ornatique sunt,

    Cic. Caecin. 21, 60: cum animatus iero satis armatus sum, Att. ap. Non. p. 233, 18;

    p. 495, 23: armati pergemus,

    Vulg. Num. 32, 32; ib. Judith, 9, 6: ab dracontis stirpe armatā exortus, Att. ap. Non. p. 426, 2:

    armata manus,

    Lucr. 2, 629; so id. 2, 636; 2, 640; 5, 1297; cf. id. 5, 1292:

    saepe ipsa plebes armata a patribus secessit,

    Sall. C. 33, 4:

    contra injurias armatus ire,

    id. J. 31, 6:

    facibus armatus,

    Liv. 5, 7:

    armatus falce,

    Tib. 1, 4, 8:

    classes armatae,

    Verg. G. 1, 255:

    armatus cornu,

    Plin. 11, 37, 45, § 128.—
    2.
    Meton.:

    armati anni,

    i. e. years spent in war, Sil. 11, 591.— Trop.: excitati, erecti, armati animis, armed, furnished, etc., Cic. Phil. 7, 9, 26.—In the sup. only twice, and referring to the pos. armatus in connection with it ( comp. and adv. never used), Cic. Caecin. 21, 61 (v. the passage in its connection):

    tam tibi par sum quam multis armatissimis nudi aut leviter armati,

    Sen. Ben. 5, 4.—
    B.
    Subst.: gravidus armatis equus (sc. Trojanus), Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Trag. v. 97 Müll.): armatos educere, id. ap. Non. p. 355, 16:

    navem triremem armatis ornat,

    Nep. Dion, 9, 2:

    decem milia armatorum,

    id. Milt. 5, 1; so Vulg. Exod. 38, 25:

    armatis in litora expositis,

    Liv. 37, 28; 42, 51; 9, 24; Suet. Caes. 30.

    Lewis & Short latin dictionary > armo

  • 5 praebeo

    praebĕo, ŭi, ĭtum (old inf. praeberier, Plaut. Poen. 1, 1, 49; id. Am. 4, 2, 7), 2, v. a. [contr. from praehibeo, q. v. from prae-habeo], to hold forth, reach out, proffer, offer (class., esp. in the trop. signif.; syn.: ministro, suppedito, suggero).
    I.
    Lit.:

    canis parvulo praebens ubera,

    Just. 1, 4:

    cibum de manu,

    Col. 9, 1, 6: collum cultris, Juv [p. 1411] 10, 269:

    praebenda gladio cervix,

    id. 10, 345:

    jugulum,

    Sen. Agam. 973:

    cervicem,

    Petr. 97:

    os ad contumeliam,

    Liv. 4, 35:

    verberibus manus,

    Ov. A. A. 1, 16:

    aures,

    to give ear, listen, attend, Liv. 38, 52; Vulg.Sap. 6, 3: aurem, id. Job, 6, 28.—
    II.
    Transf., in gen., to give, grant, furnish, supply:

    aurum, vestem, purpuram Bene praebeo, nec quicquam eges,

    Plaut. Men. 1, 2, 11:

    panem,

    Nep. Them. 10, 3:

    sumptum,

    Just. 31, 4, 1:

    spectaculum,

    Sall. J. 14, 23:

    sponsalia,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 1: vicem, to supply the place of:

    vicem postium,

    to supply the place of posts, serve as posts, Plin. 8, 10, 10, § 31:

    eundem usum,

    id. 28, 11, 49, § 179.—
    B.
    Trop., to give, grant, furnish, render, cause, make, occasion; to show, exhibit, represent; and with se, to show, approve, behave one's self in a certain manner:

    operam reipublicae,

    Liv. 5, 4:

    materiam seditionis,

    id. 3, 46:

    honorem alicui,

    Plin. 15, 4, 5, § 19 (al. perhibuit):

    fidem alicui in periculis,

    Nep. Att. 4, 4.—Esp. with se and acc. of adj.:

    se talem alicui, qualem, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 4, 11:

    in re misericordem et in testimonio religiosum se praebuit,

    id. Caecin. 10, 26:

    Pompeius se auctorem meae salutis praebuit,

    id. Sest. 50, 107:

    in eo vehementer se moderatum praebere,

    id. Off. 2, 21, 73:

    se in malis hominem praebuit,

    id. Fam. 15, 17, 3:

    se dignum suis majoribus,

    id. ib. 2, 18, 3:

    in eos, qui ea perficere voluerunt, me severum vehementemque praebeo,

    id. Cat. 4, 6, 12:

    me similem in utroque praebui,

    towards both, id. Sull. 8, 16.—With nom. of adj. (very rare):

    ut vobis videtur, praebebit se periculis fortis,

    Sen. Ep. 85, 26.—With abl.:

    pari se virtute praebuit,

    Nep. Dat. 2, 1:

    in eo magistratu pari diligentiā se Hannibal praebuit,

    id. Hann. 7, 5.—So, also, without se:

    Phormio in hac re ut aliis strenuum hominem praebuit,

    Ter. Phorm. 3, 1, 12; so, too, in neutr. signif. of a woman, to surrender herself to her lover:

    odi quae praebet, quia sit praebere necesse,

    Ov. A. A. 2, 685:

    praebere se legibus,

    i. e. to resign one's self to, submit to, Sen. Ep. 70, 9:

    praebere causam tollendi indutias,

    to give, Liv. 30, 4:

    suspicionem insidiarum,

    Nep. Dat. 10, 3:

    spem impunitatis aut locum peccandi,

    Col. 11, 1:

    gaudium et metum,

    Liv. 25, 27:

    tumultum,

    id. 28, 1:

    opinionem timoris,

    Caes. B. G. 3, 17:

    sonitum,

    Liv. 7, 36:

    caput argutae historiae,

    matter for an entertaining story, Prop. 3 (4), 20, 28:

    ludos,

    to furnish sport, Ter. Eun. 5, 6, 9.—With an obj.-clause, to permit, allow, let a thing be done ( poet.):

    quae toties rapta est, praebuit ipsa rapi,

    suffered herself to be carried off, Ov. H. 5, 132.—Hence, praebĭta, ōrum, n., what is furnished for support, allowance (postAug.):

    annua,

    Col. 1, 8, 17:

    praebitis annuis privavit,

    Suet. Tib. 50.

    Lewis & Short latin dictionary > praebeo

  • 6

        (old subj. duis, duit, duint, etc.), dedī, datus, are    [1 DA-], to hand over, deliver, give up, render, furnish, pay, surrender: dic quid vis dari tibi, T.: pretium: Apronio quod poposcerit: pecuniam praetori: pecuniam ob ius dicendum: pecunias eis faenori: abrotonum aegro, administer, H.: obsides, Cs.: ad sepulturam corpus: manibus lilia plenis, by handfuls, V.: ne servi in quaestionem dentur: catenis monstrum, H.: obsidibus quos dabant acceptis, offered, L.: cui Apollo citharam dabat, was ready to give, V.: Da noctis mediae, da, etc. (sc. cyathos), i. e. wine in honor of, H. — Of letters, to intrust (for delivery), send: litteras ad te numquam habui cui darem, by whom to send: ut ad illum det litteras, may write: tum datae sunt (epistulae), cum, etc., was written: ad quas (litteras) ipso eo die dederam, answered.—To give, bestow, present, grant, confer, make a present of: dat nemo largius, T.: vasa legatis muneri data, Ta.: multis beneficia, S.: Os homini sublime, O.: cratera, quem dat Dido, a present from, V.: divis Tura, offer, H.: munus inritamen amoris, O.: pretium dabitur tibi femina, O.— To give up, surrender, yield, abandon, devote, leave: diripiendam urbem: (filiam) altaribus, Iu.: Siculos eorum legibus: summam certaminis uni, O.: dant tela locum, let pass, V.: dat euntibus silva locum, makes way, V.: ut spatium pila coiciendi non daretur, left, Cs.: tribus horis exercitui ad quietem datis, Cs.: amori ludum, H.: unum pro multis dabitur caput, V.: Mille ovium morti, H.: se rei familiari: sese in cruciatum: se vento, Cs.: da te populo.—With manūs, to offer (for fetters), i. e. to surrender, yield: qui det manūs vincique se patiatur: donicum victi manūs dedissent, N.: dat permotus manūs, yields, Cs.: do manūs scientiae, H.— To grant, give, concede, yield, resign, furnish, afford, present, award, render, confer: des veniam oro, H.: Si das hoc, admit, H.: plurīs sibi auras ad reprehendendum: facultatem per provinciam itineris faciundi, Cs.: hostibus occasionem pugnandi, S.: imperium Caesari: mihi honorem: datus tibi plausus, H.: dextram iuveni (as a pledge), V.: senatus utrique datur, a hearing, S.: si verbis audacia detur, O.: peditibus suis hostīs paene victos, turn over, S.: unam ei cenam, entertain at dinner, T.: Dat somnos adimitque, V.: Dat veniam somnumque dies, i. e. leave to rest, H.: Quā data porta, V.: Das aliquid famae, make a concession, H.— To permit, suffer, allow, let, grant: Da mihi contingere, etc., O.: Di tibi dent classem reducere, H.: cur Non datur audire, etc., V.: da, femina ne sim, O.: date volnera lymphis Abluam, V.: ille dedit quod non... et ut, etc., it was of his bounty, O.: omnibus nobis ut res dant sese, ita, etc., just as circumstances permit, T.: Multa melius se nocte dedere, succeed, V. — To spare, give up, concede, surrender, forgive: da hunc populo, spare for the sake of: non id petulantiae suae, sed Verginio datum, L.: sanguini id dari, that concession is made, L.— To release, let go, give out, relax, spread: curru lora, V.: frena, O.: in altum Vela, set sail, V.: retrorsum Vela, turn back, H.: conversa domum lintea, H. — Meton., to set, put, place, bring, cause: ipsum gestio Dari mi in conspectum, T.: ad eundem numerum (milites), Cs.: corpora in rogos, O.: collo bracchia circum, V.: bracchia Cervici, H.: multum cruoris, shed, O.: in laqueum vestigia, Iu.: te me dextera Defensum dabit, V. — With se, to present oneself, plunge, rush: In medias sese acies, V.: saltu sese in fluvium, V. — To bring forward, cause, produce, yield, present, make, display (poet.): quas turbas dedit, T.: omnes Dant cuneum, form, V.: terga, turn, V.: aetas Terga dedit, passed away, O.: Vina dabant animos, O.: ex fumo lucem, H.: partu prolem, V.: liberos, Ct.: segetes frumenta daturae, H.: ore colores, V.: patientiae documentum, Ta.: Ludentis speciem, H.: spectacula Marti, H.: Da mihi te talem, O. — To represent (on the stage), produce, bring out: Menandri Phasma, T.: fabulam. — To impose, assign, apportion, allot, appoint, inflict: sibi damnum: finem laborum, grant, V.: Nomina ponto, H.: Volnera ferro, O.: genti meae data moenia, fated, V.: dat negotium Gallis, uti, etc., Cs.: quae legatis in mandatis dederat, Cs.: hospitibus te dare iura, are the lawgiver, V.: detur nobis locus, assigned, H.: volnera hosti, O.: Haec data poena diu viventibus, imposed, Iu.: dat (auribus) posse moveri, makes movable, O.— To excite, awaken, produce: sibi minus dubitationis, Cs.: risūsque iocosque, H.: ignīs (amoris), O.—Fig., of expression, to give expression to, give, utter, announce: in me iudicium: legem, enact: ei consilium: dabitur ius iurandum, Te esse, etc., I'll take my oath, T.: fidem, O.: signum recipiendi, Cs.: responsa, V.: cantūs, V.: Undis iura, O.: requiemque modumque remis, O. — Esp.: nomen, to give in, i. e. enlist, Cs.— To tell, communicate, relate, inform (poet.): quam ob rem has partīs didicerim, paucis dabo, T.: iste deus qui sit, da nobis, V.: Seu Aeneas eripuisse datur, O.— To apply, bestow, exercise, devote: paululum da mi operae, attend, T.: imperatori operam date, Cs.: virtuti opera danda est.—Of a penalty, to give, undergo, suffer, endure: consules poenas dederant, S.: Teucris det sanguine poenas, atone with his life, V. — With verba, to give (mere) words, attempt to deceive, pretend, mislead, cheat: Quoi verba dare difficilest, T.: verba dedimus, decepimus. — With dat, predic., to ascribe, impute, attribute, reckon, regard: quam rem vitio dent, T.: laudem Roscio culpae: quae tu commisisti Verri crimini daturus sum.
    * * *
    dare, dedi, datus V TRANS
    give; dedicate; sell; pay; grant/bestow/impart/offer/lend; devote; allow; make; surrender/give over; send to die; ascribe/attribute; give birth/produce; utter

    Latin-English dictionary >

  • 7 ministrō

        ministrō āvī, ātus, āre    [minister], to attend, wait upon, serve: servi sordidati ministrant: cum maximis poculis ministraretur: tibi.— To take care of, manage, govern, direct: res omnīs timide, H.— To provide, furnish, supply, give, afford, serve, attend: velis, V.: Bacchum, serve wine, V.: iussa medicorum, execute, O.: (naves) velis, Ta.: Cena ministratur pueris, H.: faces furiis Clodianis: Iovi bibere: (vinum) verba ministrat, H.: furor arma ministrat, V.: caelo sol ministrat, Pr.
    * * *
    ministrare, ministravi, ministratus V DAT
    attend (to), serve, furnish; supply

    Latin-English dictionary > ministrō

  • 8 ōrnō

        ōrnō āvī, ātus, āre,    to fit out, furnish, provide, supply, equip, get ready, prepare: fugam, T.: quos ornaverat armis, V.: classīs, fit out: classis ornandae causā, L.: consulum provincias ornatas esse, i. e. the governors setting out for their provinces: uva Et nux ornabat mensas, H.—To ornament, adorn, embellish, deck, set off: Italiam ornare quam domum suam maluit: scuta ad forum ornandum, L.: cornua sertis, V.: capillos, O.: caput foliis ornatus, V.—Fig., to adorn, decorate, set off, commend, praise, extol, honor, dignify, distinguish: magnificentius ornare quae vellet: civitatem omnibus rebus, Cs.: me laudibus: eum ornasti, have promoted: hederā poëtam, V.: ornatus esses ex tuis virtutibus, would have been rewarded, T.
    * * *
    ornare, ornavi, ornatus V
    equip; dress; decorate, honor; furnish, adorn, garnish, trim

    Latin-English dictionary > ōrnō

  • 9 parō

        parō āvī, ātus, āre    [2 PAR-], to make ready, prepare, furnish, provide, arrange, order, contrive, design: contra haec, make preparations, S.: ad iter, make ready, L.: cui fata parent, for whom the Fates are making ready, V.: omnibus rebus instructum et paratum convivium: turres, falces, testudinesque, Cs.: ad integrum bellum cuncta, S.: quae opus fuere ad nuptias, T.: galeam et aegida, assume, H.: fugam, i. e. prepare for flight, V.: filio luctum, T.: quibus insidiae parabantur, S.: leges, introduce, S.: rictu in verba parato, ready to speak, O.—With reflex. pron., to prepare oneself, get ready: se, ut, etc., T.: se ad discendum: huc te pares: se in similem casum, Cs.: se ad proelium, L.— To prepare, intend, resolve, purpose, determine, meditate, be on the point of, be about: Quid Seres parent, H.: maledictis deterrere (poëtam), ne scribat, parat, T.: Labienum adoriri, Cs.: quid pares respondere scire cupio: in nemus ire parant, V.: uxorem ut arcessat, T.: si ita naturā paratum esset, ut, etc., so ordered.—To procure, acquire, get, obtain: nobis psaltriam, T.: commeatūs, S.: locum et sedes, Cs.— To procure with money, buy, purchase: trans Tiberim hortos: iumenta, Cs.: servi aere parati, S.
    * * *
    parare, paravi, paratus V TRANS
    prepare; furnish/supply/provide; produce; obtain/get; buy; raise; put up; plan

    Latin-English dictionary > parō

  • 10 suggerō

        suggerō gessī, gestus, ere    [sub+gero], to bring under, lay beneath, apply below: flamma suggeritur costis aëni, V.— To throw up: suggestā humo, i. e. with an earthen wall, Pr.— To furnish, afford, supply: his rebus sumptum, T.: tela mihi, V.: divitias tellus Suggerit, O.: quae vendatis, L.— Fig., to assign, add, subjoin, supply: huic incredibili sententiae ratiunculas: Bruto Horatium, place next in order, L.: suggerebantur saepe damna aleatoria, were added.—To put on, impose upon: aut Druso ludus est suggerendus aut, etc., is to be imposed upon.—To suggest, prompt: nullis questibus omissis, quos dolor suggerit, Cu.
    * * *
    suggerere, suggessi, suggestus V
    suggest, furnish

    Latin-English dictionary > suggerō

  • 11 clavo

    clavare, -, clavatus V TRANS
    nail, furnish/fasten with nails; furnish with points/prickles or purple stripe

    Latin-English dictionary > clavo

  • 12 clavo

    clāvo, no perf., ātum, 1, v. a. [clavus] (rare; not ante-Aug.; mostly in part. perf.).
    I.
    To furnish or fasten with nails, to nail, Paul. Nol. 21, 103: clavata concha, i. e. furnished with points or prickles, Plin. 9, 36, 61, § 130.—
    II.
    To furnish with a purple stripe (cf. clavus, II. D.):

    mantilia cocco clavata,

    Lampr. Alex. Sev. 37:

    clavata auro tunica,

    Vop. Bonos. 15; cf. Paul. ex Fest. p. 56, 9 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > clavo

  • 13 contabulo

    con-tăbŭlo, āvi, ātum, 1, v. a., to furnish or cover with boards (several times in the histt.;

    elsewh. rare): turres,

    Caes. B. G. 5, 40:

    turres contabulatas machimentaque alia quatiendis muris portabant,

    i. e. built in stories, Liv. 24, 34, 7:

    pomaria,

    Plin. 15, 16, 18, § 59:

    totum murum ex omni parte turribus,

    Caes. B. G. 7, 22:

    pavimentum quernis axibus,

    Plin. 36, 25, 62, § 187:

    mare molibus,

    to furnish with a bridge, to bridge over, Curt. 5, 7, 8; cf. Hellespontum, * Suet. Calig. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > contabulo

  • 14 orno

    orno, āvi, ātum, 1 (old form of the perf. ORNAVET, Column. Rostr.; v. infra), v. a. [perh. root var-, cover; Sanscr. varna-, color], to fit out, furnish, provide with necessaries; to equip, to get ready, prepare (class.; syn. exorno, concinno).
    I.
    In gen.:

    age nunc, orna te,

    Plaut. Ep. 2, 2, 10:

    prandium domi,

    id. Rud. 1, 2, 53: ornatur ferro Enn. ap. Gell. 16, 10 (Ann. v. 190 Vahl.):

    aliquem armis,

    Verg. A. 12, 344:

    decemviros apparitoribus, scribis, librariis, praeconibus, architectis, praeterea mulis, tabernaculis, centuriis, supellectili,

    Cic. Agr. 2, 13, 32:

    aliquem pecuniā,

    Plin. Ep. 3, 21, 3: CLASESQVE-NAVALES-PRIMOS-ORNAVET, fitted out, Column. Rostr.:

    maximas classes,

    Cic. Imp. Pomp. 4, 9; cf. Liv. 9, 30:

    naves,

    id. 40, 26:

    convivium,

    Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:

    copias omnibus rebus,

    id. Imp. Pomp. 8, 20:

    provincias,

    to furnish money, arms, and attendants to governors setting out for their provinces, id. Att. 3, 24, 1; id. ib. 4, 18, 2; Liv. 40, 36, 5; so,

    consules,

    id. ib. —Hence, to trim, provide with oil:

    lampades,

    Vulg. Matt. 25, 7.—
    II.
    In partic., to ornament, adorn, embellish, deck, set off.
    A.
    Lit.:

    Italiam ornare quam domum suam, maluit: quamquam, Italiā ornatā, domus ipsa mihi videtur ornatior,

    Cic. Off. 2, 22, 76:

    scuta ad forum ornandum,

    Liv. 9, 40:

    cornua sertis,

    Verg. A. 7, 488:

    monilia collum,

    Ov. M. 5, 52.—Of dressing the hair, Ov. Am. 1, 14, 5:

    capillos,

    id. ib. 2, 7, 23; Prop. 1, 2, 1.—
    B.
    Trop., to adorn, decorate, set off; to commend, praise, extol; to honor, show honor to, distinguish:

    aliquid magnificentius augere atque ornare,

    Cic. de Or. 1, 21, 94:

    seditiones ipsas,

    id. ib. 2, 28, 124:

    aliquem suis sententiis,

    id. Fam. 15, 4, 11: dicere, laudandum adulescentem, ornandum, tollendum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1:

    civitatem omnibus rebus,

    Caes. B. G. 7, 33:

    aliquem maximis beneficiis,

    Cic. Att. 6, 1, 5:

    aliquem laudibus,

    id. Phil. 2, 11, 25:

    egressum alicujus frequentiā suā,

    id. Pis. 13, 31:

    candidatum suffragio,

    Plin. Ep. 2, 1, 8: aliquem ornare, to bestow honor upon, advance to honor, Cic. Fam. 1, 1:

    hederā poëtam,

    Verg. E. 7, 25.—Ironically:

    ornatus esses,

    would have been rewarded, Ter. Ad. 2, 1, 22.—Hence, ornātus, a, um, P. a.
    A.
    Fitted out, furnished, provided with necessaries, equipped, accoutred, splendidly furnished (class.;

    syn.: instructus, praeditus): sapiens plurimis artibus instructus et ornatus,

    Cic. Fin. 2, 34, 112:

    scutis telisque parati ornatique,

    id. Caecin. 21, 60:

    equus ornatus,

    Liv. 27, 19:

    elephantus,

    Nep. Hann. 3, 4:

    naves paratissimae, atque omni genere armorum ornatissimae,

    Caes. B. G. 3, 14:

    fundus,

    Cic. Quint. 31, 98:

    Graecia copiis non instructa solum, sed etiam ornata,

    not provided merely, but also splendidly furnished, id. Phil. 10, 4, 9.— Transf.:

    ingenio bono,

    Plaut. Poen. 1, 2, 89.—
    B.
    In partic., ornamented, adorned, decked, decorated, embellished, handsome, ornate:

    sepulcrum floribus ornatum,

    Cic. Fl. 38, 95.— Comp.:

    nihil ornatius,

    Cic. Sen. 16, 57.—Esp., adorned with all good qualities, excellent, distinguished, eminent, illustrious:

    lectissimus atque ornatissimus adulescens,

    Cic. Div. in Caecil. 9, 29:

    in dicendo,

    id. de Or. 1, 10, 42; id. ib. 1, 11, 49:

    homo ornatissimus loco, ordine, nomine, virtute, ingenio, copiis,

    honored, respected, id. Verr. 2, 1, 48, § 127:

    ornati elaboratique versus,

    embellished, id. Or. 11, 36:

    oratio,

    id. de Or. 1, 12, 50:

    locus ad dicendum ornatissimus,

    admirably adapted, id. Imp. Pomp. 1, 1.—Hence, adv.: ornātē, with ornament, ornamentally, ornately, elegantly (class.):

    dicere,

    Cic. de Or. 3, 14, 53:

    apte, distincte, ornate dicere,

    id. Off. 1, 1, 2.— Comp.:

    causas agere ornatius,

    Cic. Fam. 9, 21, 1.— Sup.:

    causam ornatissime et copiosissime defendere,

    Cic. Brut. 5, 21.

    Lewis & Short latin dictionary > orno

  • 15 paro

    1.
    păro, āvi, ātum, 1, v. a. [cf. Sanscr. par, piparmi, to lead, to further; Gr. poros; Lat. porta, peritus; also -per in pauper], to make or get ready, to prepare, furnish, provide; to order, contrive, design, etc. (freq. and class.; syn.: apparo, comparo, acquiro); with personal, non-personal, and abstract objects; constr. usually with acc. or inf., rarely with ut, ne, or absol.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With acc.:

    omne paratum est, Ut jussisti... prandium,

    Plaut. Men. 2, 3, 14; cf. Cic. Verr. 2, 4, 27, § 62:

    turres, falces, testudinesque,

    Caes. B. G. 5, 42 fin.:

    incendia,

    Sall. C. 27, [p. 1305] 2:

    ad integrum bellum cuncta parat,

    id. J. 73, 1; Ter. And. 4, 4, 2:

    quod parato opus est, para,

    id. ib. 3, 2, 43:

    quam hic fugam aut furtum parat?

    id. Phorm. 1, 4, 14; so with acc. of the act purposed:

    fugam,

    i. e. to prepare one's self for flight, Verg. A. 1, 360; Cic. Att. 7, 26, 1:

    filio luctum,

    Ter. Hec. 2, 1, 13:

    cupiditates in animo,

    id. Phorm. 5, 4, 2:

    bellum,

    Caes. B. G. 3, 9:

    insidias alicui,

    Sall. C. 43, 2:

    defensionem,

    id. ib. 35, 2:

    leges,

    to introduce, id. ib. 51, 40:

    verba a vetustate repetita gratiam novitati similem parant,

    furnish, Quint. 1, 6, 39.—More rarely with reflex. pron. and final clause, or ad and acc., or (mostly post-Aug.) with dat.:

    hisce ego non paro me, ut rideant,

    Ter. Eun. 2, 2, 18; cf.:

    quin ita paret se, ut, etc.,

    id. Hec. 1, 1, 11:

    se ad discendum,

    Cic. Or. 35, 122:

    ad iter parare,

    Liv. 42, 53, 2; cf.:

    huc te pares, haec cogites,

    Cic. Fam. 1, 7, 9:

    alterutri se fortunae parans,

    Vell. 2, 43, 2:

    se ad similem casum,

    Caes. B. G. 7, 41; Prop. 2, 24, 48 (3, 19, 32):

    multitudo, quam ad capiunda arma paraverat,

    Sall. C. 27, 4:

    parantibus utrisque se ad proelium,

    Liv. 9, 14, 1; 21, 31, 1:

    ad proelium vos parate,

    Curt. 4, 13, 10: foro se parant, Sen. Contr. praef. § 4.— Pass.:

    si ita naturā paratum esset, ut, etc.,

    so ordered, ordained, Cic. Div. 2, 59, 122:

    ut simul in omnia paremur,

    may habituate ourselves, Quint. 11, 3, 25.—
    (β).
    With inf., to prepare, intend, resolve, purpose, delermine, be on the point of, be about to do any thing: signa sonitum dare voce parabant, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 46 Müll. (Ann. v. 447 Vahl.):

    maledictis deterrere (poëtam), ne scribat, parat,

    Ter. Phorm. prol. 3:

    munitiones institutas parat perficere,

    Caes. B. C. 1, 83:

    omni Numidiae imperare parat,

    Sall. J. 13, 2:

    proficisci parabat,

    id. C. 46, 3 Kritz:

    in nemus ire parant,

    Verg. A. 4, 118:

    multa parantem Dicere,

    id. ib. 4, 390.—
    (γ).
    With ut or ne (very rare):

    aequom fuit deos paravisse, uno exemplo ne omnes vitam viverent,

    have so ordered it, Plaut. Mil. 3, 1, 130; cf. Cic. Div. 2, 59, 122 supra:

    age jam, uxorem ut arcessat, paret,

    Ter. Heaut. 5, 1, 75:

    animo virili praesentique ut sis, para,

    id. Phorm. 5, 7, 64.—
    (δ).
    With rel.-clause:

    quom accepisti, haud multo post aliquid quod poscas paras,

    Plaut. As. 1, 3, 16:

    priusquam unum dederis, centum quae poscat parat,

    id. Truc. 1, 1, 31.— Absol., to make preparations, to prepare one's self (very rare):

    at Romani domi militiaeque intenti festinare, parare, alius alium hortari, etc.,

    Sall. C. 6, 5:

    contra haec oppidani festinare, parare,

    id. J. 76, 4; 60, 1:

    jussis (militibus) ad iter parare,

    Liv. 42, 53.—
    B.
    In partic., of fate, to prepare, destine any thing ( poet.): cui fata parent, quem poscat Apollo, for whom the Fates prepare (death), Verg. A. 2, 121:

    quid fata parent,

    Luc. 1, 631; 6, 783:

    motus fata parabant,

    id. 2, 68; cf.:

    sed quibus paratum est a Patre meo,

    Vulg. Matt. 20, 23. —
    II.
    Transf., to procure, acquire, get, obtain (freq. and class.).
    A.
    In gen.:

    jam ego parabo Aliquam dolosam fidicinam,

    Plaut. Ep. 3, 2, 37:

    at dabit, parabit,

    id. Ps. 1, 3, 49:

    ille bonus vir nobis psaltriam Paravit,

    Ter. Ad. 3, 4, 31; id. Eun. 4, 6, 32:

    eum mihi precatorem paro,

    id. Heaut. 5, 2, 49:

    cetera parare, quae parantur pecuniā... amicos non parare,

    Cic. Lael. 15, 55:

    sibi regnum,

    Sall. C. 5, 6:

    exercitum,

    id. ib. 29, 3:

    commeatus,

    id. J. 28, 7:

    locum et sedes,

    Caes. B. G. 1, 31; 6, 22:

    quin ei velut opes sint quaedam parandae,

    Quint. 10, 1, 15:

    de lodice parandā,

    Juv. 7, 66.—
    B.
    In partic., to procure with money, to buy, purchase:

    in Piraeum ire volo, parare piscatum mihi,

    Plaut. Most. 1, 1, 64:

    trans Tiberim hortos,

    Cic. Att. 12, 19, 1; id. Fl. 29, 71 fin.:

    jumenta,

    Caes. B. G. 4, 2:

    servi aere parati,

    Sall. J. 31, 11:

    argento parata mancipia,

    Liv. 41, 6 fin. —Hence, părātus, a, um, P. a., prepared.
    A.
    In gen., ready (class.):

    ex paratā re imparatam omnem facis,

    Plaut. Capt. 3, 4, 6; so (opp. imparata) id. Cas. 4, 4, 8:

    tibi erunt parata verba, huic homini verbera,

    Ter. Heaut. 2, 3, 114:

    quos locos multā commentatione atque meditatione paratos atque expeditos habere debetis,

    Cic. de Or. 2, 27, 118:

    propositum ac paratum auxilium,

    Q. Cic. Petit. Cons. 6, 22:

    omnia ad bellum apta ac parata,

    Caes. B. C. 1, 30; Plin. Pan. 88:

    obvius et paratus umor,

    id. Ep. 2, 17, 25: parata victoria, an easy victory, Liv. 5, 6.—
    (β).
    With inf.:

    id quod parati sunt facere,

    Cic. Quint. 2, 8:

    audire,

    id. Inv. 1, 16, 23:

    paratos esse et obsides dare et imperata facere,

    Caes. B. G. 2, 3:

    omnia perpeti parati,

    id. ib. 3, 9:

    se paratum esse decertare,

    id. ib. 1, 44.—
    (γ).
    With dat. (not in Cic. or Cæs.):

    vel bello vel paci paratus,

    Liv. 1, 1, 8:

    nec praedae magis quam pugnae paratos esse,

    id. 7, 16, 4:

    imperio,

    id. 9, 36, 8:

    ferri acies... parata neci,

    Verg. A. 2, 334:

    veniae,

    Ov. P. 2, 2, 117:

    animus sceleribus,

    Tac. A. 12, 47:

    provincia peccantibus,

    id. Agr. 6:

    athleta certamini paratior,

    Quint. 8, 3, 10:

    castris ponendis,

    Liv. 33, 6:

    omnibus audendis paratissimus,

    Vell. 2, 56, 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    Prepared, provided, furnished, fitted, equipped with any thing:

    intellegit me ita paratum atque instructum ad judicium venire, ut, etc.,

    Cic. Verr. 1, 3, 7; cf.:

    ad permovendos animos instructi et parati,

    id. Or. 5, 20:

    scutis telisque parati ornatique,

    id. Caecin. 21, 60; id. Tusc. 4, 23, 52; id. Fam. 2, 4, 2:

    quo paratior ad usum forensem promptiorque esse possim,

    id. Div. in Caecil. 13, 41:

    paratus ad navigandum,

    id. Att. 9, 6, 2:

    ad omnem eventum paratus sum,

    id. Fam. 6, 21, 1; cf.:

    in omnīs causas paratus,

    Quint. 10, 5, 12; Sen. Contr. 3, 18, 3; Suet. Galb. 19:

    ad mentiendum paratus,

    Cic. Lael. 26, 98:

    animo simus ad dimicandum parati,

    Caes. B. C. 3, 85 fin.:

    paratiores ad omnia pericula subeunda,

    id. B. G. 1, 5:

    ad dicendum parati,

    Cic. de Or. 1, 9, 38.—
    (β).
    With ab: ab omni re sumus paratiores, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 6: si paratior ab exercitu esses, Cael. ib. 8, 10.—
    (γ).
    With in and abl., well versed, skilled, experienced in any thing:

    Q. Scaevola in jure paratissimus,

    Cic. Brut. 39, 145:

    prompta et parata in agendo celeritas,

    id. ib. 42, 154:

    in rebus maritimis,

    id. Imp. Pomp. 18, 55.—
    (δ).
    With contra:

    te contra fortunam paratum armatumque cognovi,

    Cic. Fam. 5, 13, 1.—
    2.
    Of mental preparation, prepared, ready, in a good or bad sense:

    ut ad partes paratus veniat,

    Varr. R. R. 2, 5, 1:

    fabulam compositam Volsci belli, Hernicos ad partes paratos,

    Liv. 3, 10, 10:

    ad quam (causarum operam) ego numquam, nisi paratus et meditatus accedo,

    Cic. Leg. 1, 4, 12:

    homo ad omne facinus paratissimus,

    id. Mil. 9, 25; id. Verr. 2, 2, 6, § 17; 2, 2, 15, § 37; id. Quint. 11, 39:

    itane huc paratus advenis?

    Ter. And. 5, 4, 6; cf.:

    philosophi habent paratum quid de quāque re dicant,

    Cic. de Or. 2, 36, 152.—Hence, adv.: părātē.
    1.
    Preparedly, with preparation:

    ad dicendum parate venire,

    Cic. Brut. 68, 241:

    paratius atque accuratius dicere,

    id. de Or. 1, 33, 150.—
    2.
    Transf.
    a.
    Carefully, vigilantly:

    id parate curavi ut caverem,

    Plaut. Rud. 1, 3, 9.—
    b.
    Readily, promptly:

    paratius venire,

    Cic. Rosc. Am. 26, 72:

    paratissime respondere,

    Plin. Ep. 3, 9, 16.
    2.
    păro, āre, v. a. [par], to make equal, esteem equal. *
    I.
    In gen.:

    eodem hercle vos pono et paro: parissumi estis iibus,

    Plaut. Curc. 4, 2, 20.—
    II.
    In partic., to bring to an agreement, arrange with any one:

    se paraturum cum collegā,

    Cic. Fam. 1, 9, 25; cf. Fest. p. 234 Müll.
    3.
    păro, ōnis, m., = parôn, a small, light ship, Cic. poët. ap. Isid. Orig. 19, 1, 20 (ed. Orell. IV. 2, p. 572); Gell. 10, 25, 5; cf.:

    parones navium genus, ad cujus similitudinem myoparo vocatur,

    Fest. p. 222 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > paro

  • 16 propino

    prŏpīno (the first o scanned long, Mart. 1, 69, 3; 3, 82; 8, 6; Ter. Eun. 5, 9, 57; Plaut. Ps. 5, 1, 19; id. Stich. 3, 2, 15), āvi, ātum, 1, v. a., = propinô.
    I.
    To drink to one's health, to pledge one in something (class.):

    propino poculum magnum: ille ebibit,

    Plaut. Curc. 2, 3, 8:

    salutem,

    to drink a health, id. Stich. 3, 2, 15:

    propino hoc pulchro Critiae,

    Cic. Tusc. 1, 40, 96:

    suum calicem alicui,

    Mart. 2, 15, 1.—
    II.
    Transf.
    A.
    To give one to drink (post-class.):

    propinas modo conditum Sabinum,

    Mart. 10, 49, 3; 3, 82, 25; Vulg. Jer. 25, 15.—Of medicines, to give to drink, to give, administer:

    aquam comitialibus morbis,

    Plin. 28, 1, 2, § 7.—
    B.
    To give to eat, to set before one (post - class.):

    venenatam partem fratri edendam propinans,

    Capitol. M. Aurel. 15. —
    C.
    In gen., to give, deliver, furnish to one (ante- and post-class.): mortalibus Versus flammeos, Enn. ap. Non. 33, 8 (Sat. v. 7 Vahl.); Veg. 5, 54, 3: hunc comedendum et deridendum vobis propino, pass him on to you (as a cup was passed), Ter. Eun. 5, 8, 57:

    puellas alicui,

    to furnish, procure, App. M. 5, p. 172, 16.—
    III.
    Trop., to water plants, supply with water; with dat. vineae, Vulg. Isa. 27, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > propino

  • 17 radio

    rădĭo, āvi, ātum, 1 [radius].
    * I.
    (Acc. to radius, I. B. 1.) V. a., to furnish with spokes:

    rota radiata,

    Varr. R. R. 3, 5, 15.—
    II.
    (Acc. to radius, II.) V. a. and n. (mostly poet. and in post-Aug. prose).
    A.
    Act., to furnish with beams, make beaming, irradiate; only in pass., to be irradiated, to gleam, emit beams. — Lit.:

    galeae gemmis radientur et auro,

    Ov. P. 3, 4, 103. — Esp. freq. in the part. perf. and P. a.: rădĭātus, a, um, furnished with rays, irradiated, shining:

    miles ut adverso Phoebi radiatus ab ictu,

    irradiated, Luc. 7, 214:

    rubent radiati lumina solis,

    shining, Lucr. 5, 462:

    sol,

    Cic. Ac. 2, 41, 126; cf. also: orbis flammeus solis, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 44: lumen (solis), Poët. ap. Cic. de Or. 3, 40, 162; Ov. M. 4, 193:

    insigne diei (i. e. sol),

    Lucr. 5, 699: caput, surrounded with a halo or nimbus (the attribute of deities and deified personages), Plin. Pan. 52; cf.

    corona,

    Suet. Aug. 94 med.:

    splendor radiatus lampade solis,

    Sil. 7, 143.—
    B.
    Neutr., to emit beams, to beam, shine, radiate.
    1.
    Lit.:

    felium in tenebris fulgent radiantque oculi,

    Plin. 11, 37, 55, § 150; cf. Ov. Am. 3, 3, 9; id. M. 2, 4:

    miles radiabat in armis,

    Prop. 4 (5), 1, 27; Sil. 8, 468: radiabunt tempora nati (of the halo of deified personages, v. supra, A.), Sil. 3, 629; 2, 586. — Freq. in part. pres.: rădĭans, beaming, shining:

    lumina solis,

    Ov. Tr. 2, 325:

    sidera,

    Lucr. 4, 214; Ov. M. 7, 325; 9, 272:

    Aquarius,

    Cic. Arat. 172:

    luna,

    Verg. A. 8, 23:

    aurum,

    Ov. M. 4, 636; cf.:

    galea claro ab auro,

    id. ib. 13, 105:

    templa auro,

    id. A. A. 3, 451:

    arma,

    Verg. A. 8, 616:

    carbunculi pinnato fulgore,

    Plin. 37, 7, 25, § 93. —
    2.
    Trop., to shine, radiate:

    quasi de industriă prospera ejus (fortuna) adversis radiaret,

    Flor. 4, 2, 30 Halm. (Duker, radiarentur):

    ipsi inter medios roseā radiante juventā,

    Val. Fl. 8, 257:

    constitutio, quae inter imperiales radiat sanctiones,

    Just. Inst. 1, 5, 3: radiantia signa, asterisks, Hier. praef. in Psa.

    Lewis & Short latin dictionary > radio

  • 18 subficio

    suf-fĭcĭo ( subf-), fēci, fectum, 3, v. a. and n. [facio].
    I.
    Act.
    A.
    To put under or among.
    1.
    Of a building, to lay the foundation for: opus. Curt. 5, 1, 29 Zumpt. —
    2.
    Esp., to put into, dip in, dye, impregnate, imbue, tinge, lanam medicamentis, to impregnate, imbue, tinge, Cic. ap. Non. 386, 10, and 521, 19:

    (angues) ardentes oculos suffecti sanguine et igni,

    suffused, colored, Verg. A. 2, 210:

    maculis suffecta genas,

    Val. Fl. 2, 105:

    suffecta leto lumina,

    id. 1, 822; cf.:

    nubes sole suffecta,

    i. e. shone through, irradiated, Sen. Q. N. 1, 5, 11.—
    3.
    To give, affard, furnish, supply = suppeditare, hupechein (mostly poet.):

    (nebulae) sufficiunt nubes,

    Lucr. 6, 480:

    ut cibus aliam naturam sufficit ex se,

    id. 3, 704:

    haec aëra rarum Sufficiunt nobis,

    id. 2, 108:

    tellus Sufficit umorem,

    Verg. G. 2, 424:

    aut illae (salices) pecori frondem aut pastoribus umbras Sufficiunt saepemque satis et pabula melli,

    id. ib. 2, 435:

    ut (Hispania) Italiae cunctarum rerum abundantiam sufficiat,

    Just. 44, 1, 4:

    dux agmina sufficit unus turbanti terras,

    Sil. 1, 36; cf.:

    Horatius eos excursionibus sufficiendo adsuefacerat sibi fidere,

    by permitting to take part in, Liv. 3, 61, 12 Weissenb. ad loc.; Petr. 27.— Trop.:

    ipse pater Danais animos viresque secundas Sufficit,

    gives courage and strength, Verg. A. 2, 618; 9, 803.—
    4.
    To occupy with, employ in: Horatius eos (milites) excursionibus (dat.) sufficiendo proeliisque levibus experiundo assuefecerat sibi fidere, by employing them in sallies, etc., Liv. 3, 61.—
    B.
    To put in the place of, to substitute for another; and esp., to choose or elect in the place of any one (class.; esp. freq. of magistrates, e. g. of consuls;

    syn. subrogo): suffectus in Lucretii locum M. Horatius Pulvillus,

    Liv. 2, 8, 4: in Appii locum suffectus, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10, 2:

    consul in sufficiendo collegā occupatus,

    Cic. Mur. 39, 85; cf.:

    ne consul sufficiatur,

    id. ib. 38, 82:

    censorem in demortui locum,

    Liv. 5, 31, 7:

    suffectis in loca eorum novis regibus,

    Just. 11, 10, 7:

    ipsae (apes) regem parvosque Quirites Sufficiunt,

    Verg. G. 4, 202:

    seu tribunos modo seu tribunis suffectos consules quoque habuit,

    Liv. 4, 8, 1:

    quia collegam suffici censori religio erat,

    id. 6, 27, 4; 6, 38, 10:

    quibus vitio creatis suffecti,

    id. 9, 7, 14; 10, 47, 1:

    filius patri suffectus,

    Tac. A. 4, 16:

    Conon Alcibiadi suffectus,

    Just. 5, 6, 1:

    sperante heredem suffici se proximum,

    Phaedr. 3, 10, 12.—Esp. in the phrase suffectus consul, a consul elected after the regular time, a vice-consul:

    quando duo ordinarii consules ejus anni alter morbo, alter ferro periisset, suffectum consulem negabant recte comitia habere posse,

    Liv. 41, 18, 16 Weissenb. ad loc.; Lampr. Alex. Sev. 43, 2; Tac. A. 3, 37 fin.; cf.:

    consulatus suffectus,

    Aus. Grat. Act. 14, 2, § 32.—
    2.
    Transf., to cause to take the place of, to supply instead of, to furnish as a substitute ( poet. and in post-Aug. prose):

    atque aliam ex aliā generando suffice prolem,

    Verg. G. 3, 65:

    septimo eosdem (dentes) decidere anno, aliosque suffici,

    Plin. 7, 16, 15, § 68:

    quattuor caeli partes in ternas dividunt et singulis ventos binos suffectos dant,

    Sen. Q. N. 5, 16, 2.—
    II.
    Neutr., to be sufficient, to suffice, avail for, meet the need of, satisfy (freq. and class.; syn. suppeto); constr. absol., with dat., ad, adversus, in, with inf., ut or ne; rarely with si.
    (α).
    Absol.:

    quamquam nec scribae sufficere nec tabulae nomina illorum capere potuerunt,

    Cic. Phil. 2, 7, 16:

    nec jam sufficiunt,

    Verg. A. 9, 515:

    idque (ferrum) diu Suffecit,

    id. ib. 12, 739:

    Romani quoad sufficere remiges potuerunt, satis pertinaciter secuti sunt,

    Liv. 36, 45, 2:

    non sufficiebant oppidani,

    id. 21, 8, 4:

    haec exempli gratiā sufficient,

    Quint. 9, 2, 56:

    non videntur tempora suffectura,

    id. 2, 5, 3:

    pro magistratibus, qui non sufficerent,

    Suet. Aug. 43:

    quīs non sufficientibus,

    Curt. 9, 4, 33.—With subject-clause:

    sufficit dicere, E portu navigavi,

    Quint. 4, 2, 41:

    non, quia sufficiat, non esse sacrilegium, sed quia, etc.,

    id. 7, 3, 9:

    suffecerit haec retulisse,

    Suet. Ner. 31; Mart. 9, 1, 8.—
    (β).
    With dat.: nec jam vires sufficere cuiquam, * Caes. B. G. 7, 20; cf.:

    vires concipit suffecturas oneri,

    Plin. 17, 22, 35, § 173:

    nec iis sufficiat imaginem virtutis effingere,

    Quint. 10, 2, 15:

    ac mihi quidem sufficeret hoc genus,

    id. 5, 10, 90:

    paucorum cupiditati cum obsistere non poterant, tamen sufficere aliquo modo poterant,

    Cic. Verr. 2, 5, 48, § 127:

    mons, hominum lacte et carne vescentium abunde sufficiebat alimentis,

    Liv. 29, 31, 9:

    hae manus suffecere desiderio meo,

    Curt. 4, 1, 25; 3, 6, 19:

    vires quae sufficiant labori certaminum,

    Quint. 10, 3, 3; cf.:

    summis operibus suffecturi vires,

    id. 2, 4, 33:

    pronuntiatio vel scenis suffectura,

    id. 10, 1, 119:

    quod opus cuicumque discendo sufficiet,

    id. 1, 9, 3:

    dominis sufficit tantum soli, ut relevare caput possint,

    Plin. Ep. 1, 24, 4.— Poet.:

    nec sufficit umbo Ictibus,

    Verg. A. 9, 810.—
    (γ).
    With ad: terra ingenito umore egens vix ad [p. 1792] perennes suffecit amnes, Liv. 4, 30:

    inopi aerario nec plebe ad tributum sufficiente,

    id. 29, 16:

    annus vix ad solacium unius anni,

    id. 10, 47:

    oppidani ad omnia tuenda non sufficiebant,

    id. 21, 8, 4:

    quomodo nos ad patiendum sufficiamus,

    id. 29, 17, 17; 21, 8, 4; 33, 10:

    ad quod si vires non suffecerint,

    Quint. 12, 1, 32.—
    (δ).
    With adversus:

    non suffecturum ducem unum et exercitum unum adversus quattuor populos,

    Liv. 10, 25.—
    (ε).
    With in:

    nec locus in tumulos nec sufficit arbor in ignes,

    Ov. M. 7, 613:

    ergo ego sufficiam reus in nova crimina semper?

    id. Am. 2, 7, 1.—
    (ζ).
    With inf.:

    nec nos obniti contra nec tendere tantum Sufficimus,

    Verg. A. 5, 22.—
    (η).
    With ut or ne:

    interim sufficit, ut exorari te sinas,

    Plin. Ep. 9, 21, 3:

    sufficit, ne ea, quae sunt vera, minuantur,

    id. ib. 9, 33, 11.—
    (θ).
    With si:

    sufficere tibi debet, si, etc.,

    Plin. Ep. 5, 1, 9:

    sufficere his credis, si probi existimentur,

    id. Pan. 88, 2.—Hence, P. a.: suffĭcĭens, entis, sufficient, adequate:

    aetas vix tantis matura rebus, sed abunde sufficiens,

    Curt. 3, 6, 19:

    testes,

    Dig. 29, 7, 8.— Sup.:

    unica et sufficientissima definitio,

    Tert. adv. Marc. 5, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > subficio

  • 19 subgero

    sug-gĕro ( subg-), gessi, gestum, 3, v. a., to carry, bring, put or lay under, etc. (class., esp. in the trop. sense).
    I.
    Lit.:

    flammam costis aëni,

    Verg. A. 7, 463:

    ignem fornace succensā,

    Pall. 1, 20, 2. —
    B.
    To heap up, raise, erect, build:

    humo,

    Prop. 4 (5), 4, 8; cf.:

    celsis suggesta theatra columnis,

    Sil. 14, 644.—
    C.
    To furnish, afford, supply ( = praebeo, suppedito, ministro):

    cur tu his rebus sumptum suggeris?

    Ter. Ad. 1, 1, 37:

    tela mihi,

    Verg. A. 10, 333:

    omnium rerum apparatus, Auct. B. Alex. 3, 1: cibum animalibus,

    Tac. H. 3, 36:

    divitias alimentaque (tellus),

    Ov. M. 15, 82:

    feras silvae affatim suggerunt,

    Plin. Ep. 2, 8, 1:

    ructanti pinnas rubentes,

    Mart. 3, 82, 8. — Absol.:

    aliae (apes) struunt, aliae suggerunt,

    Plin. 11, 10, 10, § 22.—
    II.
    Trop., to afford, furnish, supply:

    invidiae flammam ac materiam criminibus suis suggerere,

    Liv. 3, 11:

    suggeram quae vendatis,

    id. 10, 17, 5:

    materiam interrogationi,

    Quint. 5, 7, 8. —
    B.
    To excite, produce:

    sincipitamenta porcina, quae anteposita in mensā mihi bulimum suggerant,

    Plaut. Men. 1, 3, 29 Ritschl (MSS. milvina; cf.

    Brix ad loc.): aut Druso ludus est suggerendus aut, etc.,

    is to be put upon, imposed upon, Cic. Att. 12, 44, 2. —
    C.
    To suggest, advise, prompt, offer, bring to mind:

    quoties aequitas restitutionem suggerit,

    Dig. 4, 6, 26 fin.; cf.:

    quae (res) suggerit, ut Italicarum rerum esse credantur eae res,

    reminds, admonishes, ib. 28, 5, 35 fin.:

    quaedam de republicā,

    Aur. Vict. Vir. Ill. 66, 2. — Absol.:

    suggerente conjuge,

    at the instigation of, Aur. Vict. Epit. 41, 11; cf.:

    suggerente irā,

    id. ib. 12, 10.—
    D.
    To assign, add, subjoin: huic incredibili [p. 1794] sententiae ratiunculas suggerit, Cic. N. D. 3, 29, 73:

    copiam argumentorum singulis generibus,

    id. de Or. 2, 27, 117:

    firmamenta causae,

    id. ib. 2, 81, 331:

    verba, quae desunt,

    id. ib. 2, 26, 110: apud quosdam veteres auctores non invenio Lucretium consulem;

    Bruto statim Horatium suggerunt,

    place next in order, Liv. 2, 8; 9, 44:

    ut quidam annales nihil praeter nomina consulum suggerant,

    id. 4, 20:

    suggerebantur damna aleatoria,

    were added, Cic. Phil. 2, 27, 67.

    Lewis & Short latin dictionary > subgero

  • 20 subpleo

    sup-plĕo ( subpl) -, ēvi, ētum, 2, v. a., to fill up, make full or whole, to make good, to complete, supply (class.; cf.: reficio, suppedito).
    I.
    In gen.:

    fiscellam,

    Cato, R. R. 88, 1:

    dum suppleri summa queatur,

    Lucr. 1, 1044:

    bibliothecam,

    Cic. Q. Fr. 3, 4, 5:

    usum provinciae,

    id. Verr. 2, 4, 5, § 9:

    Hirtius, qui Gallici belli novissimum librum supplevit,

    Suet. Caes. 56:

    adjectoque cavae supplentur corpore rugae,

    Ov. M. 7, 291:

    vulnera supplevit lacrimis,

    id. ib. 4, 140: tu mihi da cives et inania moenia (i. e. urbem) supple, fill up, i. e. people, id. ib. 7, 628; cf.:

    si fetura gregem suppleverit,

    Verg. E. 7, 36:

    ad supplenda exercitūs damna,

    Tac. A. 1, 71:

    damna incendiorum multis,

    to make good, repair, Suet. Calig. 16; cf. id. Aug. 41:

    colos consumptas,

    Sen. Herc. Oet. 1084:

    aerarium,

    Tac. A. 2, 38:

    ut referendis praeteritis verbis id scriptum suppleatur,

    Cic. de Or. 2, 26, 110: hypocauston. si dies nubilus, immisso vapore solis vicem supplet, supplies the place of, Plin. Ep. 5, 6, 24; so,

    locum parentis tibi,

    Sen. Hipp. 633:

    remis Zephyros,

    Stat. Achill. 2, 20:

    ponite ante oculos M. Antonium consularem, sperantem consulatum Lucium adjungite: supplete ceteros, etc.,

    Cic. Phil. 12, 6, 14:

    praemia,

    to furnish, Aus. Idyll. 10, 412:

    suppletis lucernis,

    i. e. with oil, Prop. 4 (5), 8, 43:

    simili mixturā vas suppleatur,

    Col. 12, 10, 2. — Absol.:

    supplet iste nescio qui,

    Cic. Fl. 17, 40.—
    II.
    In partic., in milit. lang., to fill up, make complete or full in number, furnish with a complement, recruit: cum sex legionibus iisque suppletis ex Bruti exercitu, M. Anton. ap. Cic. Phil. 8, 9, 27:

    legiones,

    Liv. 29, 24, 14:

    exercitum junioribus,

    Just. 12, 11, 4:

    legiones subito delectu,

    Tac. H. 4, 19:

    decurias equitum,

    Suet. Tib. 41:

    naves remigio,

    Liv. 26, 39, 7; cf.

    remigium,

    Verg. A. 3, 471.

    Lewis & Short latin dictionary > subpleo

См. также в других словарях:

  • Furnish — Fur nish (f[^u]r n[i^]sh), v. t. [imp. & p. p. {Furnished}; p. pr. & vb. n. {Furnishing}.] [OF. furnir, fornir, to furnish, finish, F. fournir; akin to Pr. formir, furmir, fromir, to accomplish, satisfy, fr. OHG. frumjan to further, execute, do,… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • furnish — fur‧nish [ˈfɜːnɪʆ ǁ ˈfɜːr ] verb [transitive] 1. to provide or supply something: • Each company is required to furnish details of its market position to the Bank of England at the close of business each day. • The company entered into a hire… …   Financial and business terms

  • furnish — 1 *provide, supply Analogous words: *get, obtain, procure, acquire, secure: *prepare, fit, ready, qualify, condition Antonyms: strip 2 Furnish, equip, outfit, appoint, accouter, arm are comparable when they mean to supply a person or something… …   New Dictionary of Synonyms

  • furnish — [fʉr′nish] vt. [ME furnishen < extended stem of OFr furnir (Fr fournir) < Frank * frumjan (akin to OE framian, Ger frommen, to benefit), caus. < * fruma (akin to ON frami, profit): for IE base see FROM] 1. to supply, provide, or equip… …   English World dictionary

  • furnish — I verb accommodate, accouter, afford, appoint, apportion, arm, bestow, contribute, enable, endow, endue, equip, fit out, gear, give, grant, indulge, instruere, lavish, outfit, praebere, present, produce, provide, provision, purvey, rig, stock,… …   Law dictionary

  • furnish — mid 15c., from M.Fr. furniss , prp. stem of furnir furnish, accomplish, from O.Fr. fornir (12c.), from V.L. *fornire, alteration of *fromire, from W.Gmc. *frumjan forward movement, advancement (Cf. O.H.G. frumjan to do, execute, provide ), from P …   Etymology dictionary

  • furnish — [v1] decorate, supply accoutre, apparel, appoint, arm, array, clothe, endow, equip, feather a nest*, fit, fit out*, fix up*, gear, line a nest*, make habitable, outfit, provide, provision, purvey, rig, stock, store, turn out; concepts 140,177,182 …   New thesaurus

  • furnish — ► VERB 1) provide (a room or building) with furniture and fittings. 2) (furnish with) supply with (equipment or information). 3) be a source of; provide. DERIVATIVES furnished adjective furnisher noun. ORIGIN …   English terms dictionary

  • Furnish — Fur nish, n. That which is furnished as a specimen; a sample; a supply. [Obs.] Greene. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • furnish aid — index abet, assist, capitalize (provide capital), contribute (assist), inure (benefit), serve …   Law dictionary

  • furnish an equivalent — index compensate (coun terbalance) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»